Położona nad Nysą Szaloną na Równinie Chojnowskiej Winnica jest starą wsią. Powstała w 1217 r. przy należącym do cystersów lubiąskich gospodarstwie rolnym, ufundowanym przez księcia Henryka Brodatego w 1202 r., na gruntach przekazanych cystersom już w 1177 r. przez księcia Bolesława Wysokiego. Gospodarstwo znajdowało się na lewym brzegu Nysy Szalonej, wieś na prawym brzegu. Wraz z pobliskim Słupem została zniszczona podczas wojen husyckich w XV w., później odbudowana, a w czasach kontrreformacji, w XVII i pierwszej połowie XVIII w. rozwijała się dzięki rozbudowie majątku cysterskiego. Wówczas zostały wzniesione nowe budowle, w tym okazały dom zakonników, a zespół folwarczny uzyskał stan zbliżony do współczesnego.
Po kasacie zakonu przez władze pruskie w 1810 r. majątek przeszedł w ręce prywatne. W okresie powojennym zespół pałacowo-folwarczny – dawna grangia cysterska – popadł w większości w ruinę. Centralnym obiektem jest zrujnowany, dwukondygnacyjny dom zakonników z XVIII w., wzniesiony na planie litery L. Został wzniesiony z lokalnego surowca kamiennego – bazaltu, z wykonanymi z piaskowca i dobrze zachowanymi obramowaniami okien. Zachował się uszkodzony, wykonany z piaskowca portal z kartuszami herbowymi i wizerunkiem założyciela zakonu – świętego Bernarda z Clairvaux. Obok domu zakonników stoi mocno zdewastowany budynek mieszkalny, budynki gospodarcze i zrujnowany belweder. Odremontowany został natomiast ośmioboczny budynek dawnej kuźni.
Opis: Piotr Migoń
