Złotoryja – stolica polskiego złota i najstarsze miasto w Polsce
Złotoryja leży w północnej części Pogórza Kaczawskiego, ze starym miastem położonym wysoko nad dnem doliny Kaczawy. Historia miasta jest bogata i dobrze udokumentowana. Jej początki są związane z powstaniem osady górniczej na przełomie XII/XIII w., której mieszkańcy trudnili się wydobyciem złota z osadów rzecznych. W 1211 r. osada otrzymała od księcia Henryka Brodatego prawa miejskie – jest to najstarszy udokumentowany przypadek nadania praw miejskich na Śląsku. Obecnie znakiem rozpoznawczym miasta są nawiązania do tradycji górniczych, czego wyrazem jest organizacja krajowych i międzynarodowych zawodów w płukaniu złota.
Atrakcje miasta
Wśród licznych obiektów historycznych znajdują się wydłużony Rynek, rozdzielony blokiem ratuszowym na dwie części, Fontanna Delfina z 1604 r. na Rynku Górnym, neorenesansowy ratusz z lat 1843–52, zabytkowe kamienice w Rynku, tzw. Dom Burmistrza przy ul. Konopnickiej z 1735 r., z ozdobnym barokowym portalem, Muzeum Złota, Baszta Kowalska – jedyna ocalała ze średniowiecznych obwarowań miasta, o wysokości 22,5 m, fragmenty murów miejskich. W północno-zachodnim zboczu Góry Mikołaja udostępniona do zwiedzania została Kopalnia Złota „Aurelia”. Posiada ona jeden główny korytarz z krótkimi korytarzykami bocznymi, o całkowitej długości około 100 m. W rzeczywistości nie miała nic wspólnego z wydobyciem złota, tylko z poszukiwaniami kruszców. Najstarsze części pochodzą z XVII w., boczne chodniki były kute w XX w.
Od 2022 w Złotoryi funkcjonuje park linowy mieszczący się nad zalewem złotoryjskim
Obiekty sakralne w Złotoryi
W Złotoryi znajduje się kilka zabytkowych obiektów sakralnych. Najcenniejszym obiektem jest kościół Narodzenia Najświętszej Marii Panny, opodal Rynku. Jest dużą trójnawową budowlą, z dwiema wieżami w przeciwległych częściach budowli, o długości blisko 50 m i wysokości nawy głównej 14,6 m. Budowę kościoła rozpoczęto w 1. połowie XIII w. i z tego okresu pochodzą prezbiterium i nawa poprzeczna, wzniesione w stylu romańskim. Od 2. połowy XIII w. aż do XVIII w. opiekę nad kościołem sprawował zakon joannitów.
Z planowanych dwóch wież w fasadzie zachodniej ukończona została tylko jedna. Wieża wschodnia o wysokości 63 m została dostawiona w 1482 r. i jest udostępniona jako punkt widokowy. Od zewnątrz uwagę zwracają ozdobne portale i płyty nagrobne. Bogate jest wyposażenie wnętrza kościoła, do którego należą między innymi symboliczne nagrobki Valentina Trozendorfa i Hieronima Wildenberga w prezbiterium, renesansowa ambona, barokowy ołtarz główny i XVII-wieczne empory w nawach bocznych i nawie poprzecznej.
Drugim obiektem sakralnym w obrębie średniowiecznego centrum jest barokowy kościół św. Jadwigi, z zabudowaniami dawnego klasztoru franciszkanów. Przed kościołem stoi figura św. Jana Nepomucena z 1732 r. oraz gotycka, bogato dekorowana kapliczka słupowa. Na Górze Mikołaja, na północ od starego miasta, stoi kościół św. Mikołaja, w obecnej postaci pochodzący z XIV w.
Opis: Piotr Migoń
