Nowy Kościół jest dużą wsią w środkowej części Pogórza Kaczawskiego, położoną w dolinie Kaczawy, pomiędzy jej dwoma odcinkami przełomowymi: górnym Sędziszowa – Dynowice i dolnym poniżej Krzeniowa. Miejscowość została założona na przełomie XII/XIII w. Od 1312 r. pozostawała w rękach rodu von Zedlitz, którzy zbudowali zamek przeznaczony na siedzibę rodową. Wieś była jedną z pierwszych, które przyjęły protestantyzm, a 12 września 1518 r. zostało tu wygłoszone pierwsze na Śląsku kazanie protestanckie przez Melchiora Hoffmanna, ucznia Marcina Lutra. W latach 1951–55 zbudowano kopalnię głębinową rud miedzi, która działała do 1968 r. Dzisiaj miejscowość jest znana głównie geologom, jako punkt wyjścia do obszarów występowania agatów (masyw Wołka), septarii i minerałów miedzi, a okoliczne stanowiska geologiczne były opisywane w licznych publikacjach adresowanych do kolekcjonerów minerałów i skał.
Głównym obiektem historycznym są ruiny romańskiego kościoła Najświętszej Marii Panny z XIII w. Zachowała się wysoka wieża zakończona hełmem i fragment jednej ze ścian nawy. Dawny kościół ewangelicki z połowy XVIII w. jest zbudowany na planie prostokąta o ściętych narożach, z wolnostojącą wieżą. Jest otoczony murem, w którym umieszczono kamienne rzeźby i płyty nagrobne. Zamek, zbudowany w XIV w. i przebudowany na okazały neogotycki pałac w XIX w. został opuszczony po II wojnie światowej i rozebrany.
Opis: Piotr Migoń
Kościół pw. Matki Bożej Różańcowej
Kościół poewangelicki, obecnie parafialny, wzniesiony w latach 1749-54. W XIX w. przy kościele wybudowano wolnostojącą wieżę połączoną kamiennym, arkadowym pomostem z budynkiem świątyni. Ciekawostkę stanowi połączenie ołtarza głównego z amboną (niewystępujące w kościołach katolickich). Dawniej wnętrze opasane było dwukondygnacyjnymi emporami. Obok kościoła znajduje się plebania (w miejscu szkoły ewangelickiej) oraz dawna pastorówka – obecnie właścicielem budynku jest Parafia Ewangelicko-Augsburska w Jaworze.
Pozostałości majątku rodu von Zedlitzów
Z dawnego zamków Zedlitzów zachowały się jedynie ślady w postaci pozostałości parku, fosy i trzech słupów bramy wjazdowej z 1 poł. XIX w. Pałac, mimo uszkodzeń podczas działań wojennych, nadawał się do remontu, jednak po 1945 r. stopniowo ulegał niszczeniu. Okoliczni chłopi, osadnicy zabrali co cenniejsze przedmioty. W czasie II Wojny Światowej w pałacu znajdowała się jedna ze skrytek ze skarbami z Dolnego Śląska. Skrzynie (dostarczone zapewne koleją) umieścił w dobrach Zedlitzów Günther Grundmann – niemiecki profesor, malarz, historyk sztuki, dolnośląski konserwator zabytków. Jedną z najcenniejszych pamiątek ocalałych z pałacu jest obraz „Kazanie Lutra” z 1580 r. znajdujący się obecnie w Muzeum Archidiecezjalnym we Wrocławiu.
Agaty
Wielobarwne minerały, wizytówki Pogórza Kaczawskiego. Występują w skałach wulkanicznych z okresu permu (ok. 270 mln lat temu). Powstały przez wytrącanie związków krzemu z gorących roztworów krążących w pustkach skalnych. Mają od kilku milimetrów do kilkudziesięciu centymetrów średnicy. Składają się z naprzemiennych kolorowych warstw o różnej grubości. Wnętrza agatów mogą być również całkowicie lub częściowo wypełnione kryształami kwarcu lub ametystu. Aby wydobyć piękno agatu, należy skałę rozciąć, zeszlifować i wypolerować.
Okolice Nowego Kościoła są jednym z najbardziej znanych miejsc występowania agatów w regionie. Proces ich poszukiwania trwa od ponad 100 lat i w wielu miejscach doprowadził do przekształcenia powierzchni terenu. Należy pamiętać, iż przekopywanie gruntu w poszukiwaniu minerałów na własną rękę jest nielegalne.
