Ruja jest starą wsią na Wysoczyźnie Średzkiej, założoną w czasach średniowiecznej kolonizacji. Przebiegała przez nią tzw. Wysoka Droga – trakt handlowy z Wrocławia do Legnicy, gdzie krzyżowała się z drogą biegnącą z południa na północ wzdłuż Cichej Wody. Była wymieniana w 1333 r.
Względnie dobre gleby sprzyjały rolnictwu. W początkach XX w. obok wsi przeprowadzono nieczynną już linię kolejową z Malczyc do Jawora, która ułatwiała transport produktów rolnych do portu w Malczycach. Kościół św. Łukasza powstał jako niewielka gotycka budowla w XIV w., był kilkakrotnie przebudowywany i restaurowany w latach 80. XX w. Do jednonawowego korpusu dostawiono od strony południowej wieżę, w dolnej części murowaną, wyżej drewnianą. Na przykościelnym cmentarzu wznosi się niemiecki pomnik poległych podczas I wojny światowej.
Znajdujący się w centrum wsi barokowy pałac popadł po II wojnie światowej w ruinę i został rozebrany. W pobliżu wznosi się okazały budynek dawnego dworu, później zajazdu, z barokowym portalem. Na południe od wsi znajduje się kilka wzniesień genezy lodowcowej, a przy drogach polnych można spotkać interesujące okazy skał pochodzenia skandynawskiego – głazów narzutowych. W pobliskim Wągrodnie na uwagę zasługuje kamienny krzyż pojednania umieszczony w murze otaczającym kościół.
Opis: Piotr Migoń
