Nowa Wieś Wielka, położona na wierzchowinie wschodniej części Pogórza Kaczawskiego jest starą wsią, założoną prawdopodobnie w XIV w. Nigdy jednak nie osiągnęła dużych rozmiarów, a od połowy XIX w. odnotowuje się spadek liczby ludności. Zabytkowym obiektem we wsi jest kościół Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, wzniesiony w obecnej postaci w 2. połowie XV w. Jest niewielką budowlą, z malowniczą sygnaturką na kalenicy duchu, obudowaną płytkami łupka. W ściany kościoła wmurowane są renesansowe epitafia. Kościół jest otoczony kamiennym murem, ograniczającym teren cmentarza. W północnej części wsi znajdują się pozostałości zespołu dworsko-folwarcznego. Nad stawem stoi kamienny pomnik mieszkańców wsi, którzy stracili życie w wojnie prusko-francuskiej w 1870 r. i w I wojnie światowej.
Największą przyrodniczą atrakcją w sąsiedztwie jest rezerwat Wąwóz Lipa, natomiast na północny wschód od wsi znajduje się mało znany Wąwóz Nowowiejski. Tą nazwą określany jest górny odcinek potoku Młynówka, wcięty w zieleńcowe podłoże na głębokość do 20 m na odcinku o długości około 800 m. Dno doliny jest płaskie, a potok płynie zakolami, natomiast skalne urwiska dochodzą do 15 m wysokości. Poniżej nich rozciągają się usypiska powstające przez wietrzenie i odpadanie odłamków skalnych. Dnem Wąwozu prowadzi zielony szlak pieszy, jednak nie ma wyraźnie wytyczonej ścieżki i kładek przez potok.
Opis: Piotr Migoń
